De bouwsector is aan enorme veranderingen onderhevig. Hoe vergaat het de gevel in deze transitie? We vragen het een aantal experts tijdens onze Digital Meeting met als thema Future of Façades. Daarbij zoomen we in op de laatste trends en ontwikkelingen, maar duiken we ook dieper in op de technische aspecten en mogelijkheden van bijvoorbeeld het verduurzamen van aluminium ramen, deuren en vliesgevels. De topics duurzaamheid en circulariteit komen eveneens aan bod. Kortom, genoeg ingrediënten voor een boeiende discussie over de toekomst van de gevel.
Wat zijn de laatste trends qua kleur- en materiaalgebruik in de gevel?
Als het gaat om kleurgebruik in de gevel zijn in Nederland vooral de donkere tinten populair, maar ook simulaties van verweerd staal of aluminium winnen aan populariteit. Dat is met poedercoatings anno 2021 perfect te realiseren. Daarnaast is er toenemende interesse voor meer verfijning, constateren de experts. Ze doelen op meer aandacht voor textuur in de gevel door het creëren van vrije (3D-)vormen. De platte gevels uit de jaren tachtig liggen heel ver achter ons.
Ook wordt er meer en meer geëxperimenteerd met minder conventionele gevelmaterialen, zoals architectonisch beton, polyester versterkt beton of composietmateriaal. Dat laatste biedt welhaast onbegrensde mogelijkheden in vormen. Het blijft ook veel strakker op langere lengtes. Composiet heeft een eigen identiteit die zich ontleent aan het feit dat er oplossingen gemaakt kunnen worden daar waar de potentie van traditionele materialen eindigt.
Minder conventionele gevelmaterialen zoals composiet of glasvezelversterkt beton gaan het volgens de experts nooit winnen door ze één op één te vervangen in een situatie die uitgelegd is voor bijvoorbeeld aluminium beplating. Architecten zullen al in de ontwerpfase gebruik moeten maken van de andere eigenschappen die deze materialen bieden. Ze kunnen zich nieuwe ontwerpvrijheden permitteren.
Wat zijn de ontwikkelingen in het conserveren van aluminium ramen, deuren en vliesgevels?
Als het gaat om het conserveren van aluminium ramen, deuren en vliesgevels zien de experts een duidelijke beweging naar Qualicoat klasse 2-poedercoating, de zogenaamde ‘super duurzame’ poedercoatings. Ze bieden een aanzienlijk betere performance op het gebied van kleur- en glansbehoud dan klasse 1-producten. Dat zorgt ervoor dat langere garanties kunnen worden afgegeven oplopend tot wel 25 jaar. En esthetisch gezien zijn de mogelijkheden van poedercoating nagenoeg onbegrensd. Allerlei structuren, metallics, betonlook, enz. zijn mogelijk.
Donkere kleuren absorberen infraroodstraling meer dan lichte kleuren. Daarom wordt er vaak gekozen voor lichte kleuren bij buitentoepassingen. Met de nieuwe warmtereflecterende poedercoatings is dit verleden tijd. Warmtereflecterende poedercoatings kennen een unieke samenstelling waarbij de poedercoating het infraroodgedeelte uit zonlicht reflecteert. Hierdoor kan de oppervlaktetemperatuur van een diepzwarte kleur RAL 9005, in vergelijk met een standaard RAL 9005, tot wel 20°C gereduceerd worden. Zwart RAL 9005 warmt zelfs minder op dan spierwit RAL 9016. Een bijkomend voordeel is dat uitzetting en krimping van aluminium met warmtereflecterende poedercoatings beduidend minder is dan bij een standaard poedercoating.
Een ander belangrijk aspect in het conserveren van aluminium, is een betere voorbehandeling. Enerzijds noodzakelijk vanwege van de steeds grotere luchtvervuiling en anderzijds vanwege de toename van het gebruik van gerecycled content, secundair aluminium. Daarvoor is een grote toekomst weggelegd, maar dat betekent wel dat we waakzaam moeten blijven. In gerecycled aluminium zitten meer ‘vreemde’ materialen. Dat vraagt om een betere voorbehandeling, zoals standaard 2 gram voorbeitsen (in plaats van voorheen 1 gram) of pre-anodiseren. Nederland is daarin een van de koplopers in Europa.
Even terugkomend op de genoemde garanties, de experts benadrukken dat het afhankelijk is van de kleur. Een rode kleur zal veel feller verkleuren dan wit na tien jaar. Dat is een feit. Wel wordt gewerkt aan nieuwe voorschriften in Qualicoat om de specificaties (verlies van glans en intensiteit) strakker neer te zetten in 2021. De vrijheid die vandaag de dag wordt genomen als het gaat om het afgeven van garanties is volgens de experts veel te groot. Dat ‘verstoort’ de algehele kwaliteit. Neemt niet weg dat rood, geel of signaalkleuren altijd sneller zullen verweren dan diepere kleuren.
De experts pleiten ervoor om anno 2021 gebruik te maken van kwalitatief hoogwaardige poedercoatings om gevels naar een hoger plan te tillen. Het prijsverschil met klasse 1-poeders is bovendien steeds meer te verwaarlozen. Het is alleen zaak de markt daarover te informeren.
In hoeverre speelt duurzaamheid en circulariteit een rol?
Duurzaamheidsambities zijn bij de start van een project altijd heel belangrijk, maar verdwijnen steeds meer naar de achtergrond naarmate het moment van aanbesteding nadert, erkennen de experts. Datzelfde geldt min of meer ook voor het onderhoud van een gevel, zeker als het eigenaarschap verandert op moment van oplevering. Dan is langdurige betrokkenheid qua duurzaamheid en onderhoud vaak een lastig vraagstuk.
Daarnaast constateren de experts dat er veel ruis wordt gecreëerd over recyclebare producten ‘an sich’, ook bij fabrikanten. Een voorbeeld. Aluminium is zeer goed recyclebaar. Maar wat versta je onder recyclen? Productieafval oftewel pre-consumed materiaal dat terug in de molen wordt gegooid? Puur op productniveau is dat het minst duurzame. Het gaat er juist om dat post-consumed aluminium, producten die al vele tientallen jaren hun nut hebben bewezen en ‘end of life’ zijn, terug het productieproces ingaan. Dan ben je pas echt circulair bezig en dat gebeurt slechts door een enkeling. Maak het daarom aantoonbaar, luidt het advies.
Aandacht voor circulariteit kan de markt enorm gaan veranderen. Het heeft te maken met de verantwoordelijkheid die producenten of gevelbouwers (durven) nemen tijdens de exploitatie. Het biedt kansen voor nieuwe concepten, zoals ‘gevel as a service’ of leasegevels. Als de leverancier zo lang mogelijk betrokken blijft, is er alles aan gelegen om een zo duurzaam mogelijk product te leveren. Dan gaat inderdaad een Qualicaot klasse 2-poedercoating de standaard worden en zal men de onderhoudsvoorschriften voor lief nemen. Want ook op dat gebied valt nog een wereld te winnen, menen de experts.
Een circulaire economie valt of staat met efficiënt onderhoud. Het is immers belangrijk om een gevel zo lang mogelijk in goede staat te behouden. Of er animo is voor circulariteit en dergelijke nieuwe constructies, zoals leasegevels? Jazeker wel, zeggen de experts. Vooral in de utiliteit maar ook voor woningcorporaties en VVE’s die gebouwen gaan restylen is het een interessante optie. Het blijft niet alleen bij de gevel, ook de installaties worden steeds meer ‘as a service’ aangeboden. Denk aan liften of tourniquets waarbij wordt afgerekend per beweging.
Welke bijdrage kan de gevel leveren in duurzame energieopwekking?
Zeker bij hoogbouw, gebouwen vanaf een meter of 30 hoog, is het dakoppervlakte niet meer toereikend om te kunnen voldoen aan de nieuwe BENG-eisen waarbij je de energievoorziening moet oplossen op de eigen kavel. Het adopteren van pv-panelen elders is niet meer toegestaan. Dan is de gevel een logische kandidaat. Puur kijkend naar rendement en kosten is een reële case vandaag de dag niet altijd rond te rekenen.
De ontwikkelingen daarentegen gaan wel heel snel. Niet alleen qua rendement, ook qua kleur, vorm en plasticiteit. Dat stemt architecten tevreden die toch vooral op zoek zijn naar een integer product met tactiele eigenschappen. Recente projecten waarbij pv-panelen in de gevel zijn opgenomen, weten dankzij de verbeterde prestaties veelal wel het complete elektriciteitsverbruik van de verblijfsruimtes te compenseren en/of gevels autonoom te laten functioneren.
De opbrengst van pv-panelen in de gevel is minder dan onder een hoek van 30 graden op het dak, maar mits goed gekozen, kan er volgens de experts een prima opbrengst op zuid, zuid-oost of zuid-west worden gerealiseerd. De terugverdientijd is echter wel wat langer dan onder ideale omstandigheden op het dak.
Hoe kijken de experts naar het thema natuur-inclusief bouwen en (klimaat)adaptieve gevels?
Natuur-inclusief bouwen is een verzamelterm voor tal van maatregelen om natuur te integreren in nieuwbouw of renovatietoepassingen. Door meer groen kan ook wateroverlast worden beperkt. Zie het als een integraal proces om mens, wonen, werken en natuur met elkaar te verbinden. Tot op heden wordt er net als bij de duurzame energieopwekking vooral gekeken naar het horizontale vlak om duurzaamheidsmaatregelen toe te passen, maar ook de gevel biedt kansen.
Wat te denken van de adaptatie van groen, het bergen van water of zelfs het koelen en verwarmen via de gevel? Toch zijn de experts kritisch. Zoals alles in de bouw evolueren zaken wel, maar gaat het ontzettend traag. Gevels in prefab beton lenen zich uitstekend voor warmte-accumulatie, zeker in combinatie met WKO, maar niemand doet er iets mee. Het vraagt om discipline-overschrijdend opereren, waarbij verschillende branches moeten nadenken over één oplossing. Dat gebeurt volgens de experts te weinig in de bouw.
De experts merken dus enige vorm van terughoudendheid om de gevel technologisch volledig uit te nutten. Niet in de laatste plaats vanwege de gevraagde hoge esthetische kwaliteit, anders dan jaren geleden waarbij de gevel vooral als een dragend en constructief element werd gezien. Men is bovendien bang voor falen. Een verdorde groene gevel is niet bepaald een toonbeeld van elegantie. Daarnaast wordt de massa van de gevel ook steeds kleiner en is transparantie de norm, wat het implementeren van dergelijke oplossingen ook bemoeilijkt.
Zorgen nieuwe technische mogelijkheden in engineering voor nieuwe ontwerpmogelijkheden?
Gebouwen worden steeds complexer. Architecten proberen waar mogelijk grenzen te verleggen. De vormvrijheid in design en engineering is ongekend. Complexe vormen kunnen relatief eenvoudig worden gedetailleerd. Toch zijn de experts van mening dat de grootste winst in engineering niet zozeer zit in de nieuwe technische mogelijkheden, zoals parametrisch ontwerpen, maar vooral in de modellen en brok aan informatie die daarmee worden gegenereerd. En dat maakt de cirkel feitelijk weer rond: door behalve specificaties ook levenscycli, onderhoudsintervallen, enz. aan 3D-informatiemodellen te koppelen, is de toekomst van de gevel gegarandeerd.
Deelnemers:
Hydro Building Systems, Raimond Stassen
Alural, Phillip Hilven
MGB Cladding Systems, Peter Verhoofstad
Alkondor, Martijn Veerman
AGS Architects, Roy Soons
SUM Architecten, Tymon Ros
OZ Architecten, Koen Vos
VeriCon, Sander Zeegers
The post Digital Meeting – Future of Façades appeared first on Facade360.